Opvang en huisvesting statushouders en vluchtelingen

Net als iedere gemeente in Nederland staat ook Hattem voor de steeds groter wordende opgave om verschillende mensen op te vangen. Het gaat om mensen die uit hun eigen land gevlucht zijn en door oorlog en geweld alles achter moesten laten. Mensen die op zoek zijn naar een veilige plek om hun leven zo goed mogelijk op te pakken. Wat komt er op ons af en hoe gaan we hier mee om?

Als gemeente zijn wij wettelijk verplicht om statushouders op te vangen en te huisvesten. Het Rijk bepaalt het aantal statushouders dat we een plaats moeten geven om te wonen. Dit staat in de taakstelling voor huisvesting statushouders.

	1e halfjaar	2e halfjaar
2020	4	5
2021	10	8
2022	7	10
2023	15	13
2024	14

Ook de oorlog in Oekraïne zorgt ervoor dat duizenden Oekraïners naar Nederland zijn gevlucht voor een veilig onderkomen. Deze mensen vangen wij op volgens de Richtlijn tijdelijke bescherming van de Europese Unie. Wij vangen op dit moment 75 Oekraïense vluchtelingen op. Zij verblijven in particuliere opvang bij mensen thuis, of in gemeentelijke opvang.

Daarnaast raken asielzoekerscentra (AZC’s) in Nederland vol. Dit komt onder andere doordat statushouders niet kunnen doorstromen naar een woning. Om verdringing op de woningmarkt tegen te gaan zijn snel meer betaalbare woningen nodig. Daar werken we hard aan.

Asielzoeker, statushouder en Oekraïense vluchteling: wat is het verschil?

• Een asielzoeker is iemand die zijn eigen land verlaten heeft, bijvoorbeeld vanwege oorlog, en bescherming zoekt in een ander land. Een asielzoeker wordt opgevangen in een AZC. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) bepaalt tijdens de asielprocedure of een asielzoeker ook daadwerkelijk een vluchteling is. Dit doen zij op basis van het VN Vluchtelingenverdrag. Zolang de procedure loopt, hebben asielzoekers het recht om in Nederland te verblijven. Onder asielzoekers bevinden zich bijvoorbeeld mensen uit Eritrea, Syrië, Afghanistan, Irak, Iran en Turkije. In Hattem vangen we geen asielzoekers op. 
• Een statushouder is een voormalig asielzoeker die een (tijdelijke) vergunning heeft gekregen om in Nederland te blijven. De IND heeft tijdens de asielprocedure bepaald of een asielzoeker ook daadwerkelijk een legitieme reden heeft om niet terug te gaan naar het geboorteland. Een statushouder blijft in een AZC totdat er een woning beschikbaar is in de gemeente die is toegewezen. Zodra er een woning is, begint de inburgering. Omdat de wachttijd voor woonruimte op dit moment meer dan een jaar is, stimuleren wij om al vanuit het AZC te starten met inburgering.
• Vluchtelingen uit Oekraïne mogen tijdelijk zonder visum in Nederland verblijven. Zij hebben hierdoor een andere verblijfsstatus. Daarom worden ze niet in een AZC opgevangen maar vangen gemeenten ze op.

Verantwoordelijkheden en wettelijke bepalingen

Als asielzoekers een (tijdelijke) verblijfsvergunning krijgen, worden ze statushouders. De verblijfsvergunning geldt in principe voor 5 jaar. Ze gaan dan deel uitmaken van de Nederlandse samenleving. Dat betekent dat ze hier wonen, werken, naar school gaan en een sociaal leven opbouwen. Het Rijk bepaalt elk half jaar hoeveel statushouders we een plaats moeten geven om te wonen. Dat aantal hangt af van hoeveel mensen er in een gemeente wonen. Grotere gemeenten moeten meer statushouders woonruimte bieden dan kleinere gemeenten.

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) bepaalt welke statushouder aan welke gemeente gekoppeld wordt. Zodra een statushouder aan Hattem wordt toegewezen, gaat een consulent van de gemeente op bezoek in het AZC. Om kennis te maken en afspraken te maken. Want de gemeente begeleidt statushouders zolang zij inburgeringsplichtig zijn bij hun inburgeringstraject en nog niet voor een eigen inkomen kunnen zorgen. De Wet inburgering schrijft voor dat iedereen recht heeft op inburgering op maat. Daarom maken we voor iedere statushouder een plan. We leggen wederzijdse verwachtingen en verplichtingen vast.

Inburgering en naturalisatie

Statushouders die met een tijdelijke verblijfsvergunning in Nederland komen wonen, moeten verplicht Nederlands leren en weten hoe de samenleving in elkaar zit. Dat heet inburgeren. Tijdens de inburgering leren zij over de normen en waarden in Nederland. Ze leren de Nederlandse taal en beginnen met werken. De inburgering is een voorwaarde voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. Daarna kunnen zij eventueel een Nederlands paspoort aanvragen, dat heet naturalisatie.

Begeleiding door VluchtelingenContact Hattem

Stichting Vluchtelingen Contact Hattem zorgt voor de praktische begeleiding van statushouders. Denk hierbij aan begeleiding om mensen wegwijs te maken bij de instanties. Of hulp bieden bij het aanvragen van een uitkering, inschrijven van kinderen op een school of kennismaken met een huisarts. Ook krijgen ze een taalcoach. Dit is een vrijwilliger die hen de Nederlandse taal leert. De bedoeling van deze begeleiding is dat deze nieuwe Hattemers zich zo snel mogelijk thuis voelen en mee kunnen doen. De begeleiding vanuit VluchtelingenContact Hattem is in principe voor twee jaar. In de praktijk zien we dat mensen zich dan goed zelfstandig kunnen redden in Hattem.

Lees meer over dit onderwerp

• Het artikel 'Een zachte landing' schreven we samen met VluchtelingenContact Hattem.